امامزاده ابراهیم (ع)
این بنا با پلان مربع شکل و بدنه آجری و گنبد هرمی‌شکل در قرن نهم هجری در شهر آمل ساخته شده و در ابتدای بلوار طالب‌آملی قرار دارد. بر روی در و صندوق چوبین روی مرقد کتبه‌های زیبائی به خط رقاع حک شده که طبق مفاد آنها، مزار متعلق به ابو‌محمد ابراهیم از فرزندان امام موسی‌(ع) می‌باشد.

بنای تاریخی امامزاده ابراهیم به شماره 63 در تاریخ 15/10/1310 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است . 

بقعه خضر آمل

این بقعه در محدوده رضوانیه شهرستان آمل قرار دارد.درقسمت فوقانی بنا به وسیله گوشواره هایی جمع شده و گنبدی مدور از داخل و گنبدی کلاه درویشی از بیرون بر آن نهاده اند . در دایره کمربند گنبد و در جهت قبله ، نور گیری تعبیه کرده اند. ورودی در جهت شرقی بنا و از طریق کفش کنی با پوشش گنبدی قرار دارد . در زیر گنبد کلاه درویشی بیرونی ، قرنیس های سینه کفتری به صورت حاشیه کار شده است . مصالح بنا از آجر می باشد.

ساختمان اولیه مربوط به قرن هشتم و نهم می باشد. در سالهای قبل محوطه این بنا قبرستان عمومی شهر آمل بود. این اثر چندین بار دستخوش ویرانی گردید. و هربار با توجه به اسکلت اصلی تعمیرات ابتدایی روی آن انجام گرفت تا اینکه در سال 1368 با نظریه و طرح میراث فرهنگی و اداره اوقاف و امور خیریه آمل تعمیرات اساسی و کامل بر روی آن انجام گرفت. قابل ذکر است که در باور عموم مردم شهر ، این محل بعنوان قدمگاه خضر پیامبر (ص) به شمار می رود. مقبره چهار ضلعی که ابعاد داخلی آن 332*332 سانتی متر است ، چهار گوشه بنا را با چهار گوشواره جمع کرده اند. و دهانه مدوری بوجود آوردند. کمربند گنبد را بر روی این دهانه مدور ساخته اند 

گنبد آن از نوع دو پوش بوده که پوش درونی مدور و پوش بیرونی از نوع گنبد رک میباشد. رک بودن آن نیز بعلّت شرایط آب و هوای منطقه و هدایت صحیح آب باران میباشد. در کنار بقعه یک بنای الحاقی وجود دارد که با یک راهرو به بقعه متّصل میباشد.  قبری بارتفاع 20 سانتی متر در وسط بقعه قرار دارد. مصالح بنا عمدتا سنگ ، آجر ، آهک و چوب است.

این بنا در تاریخ 17/3/1335 به شماره 1248 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

امامزاده قاسم‌(ع)
بنای امام‌زاده قاسم متعلق به قرن هشتم هجری قمری است و در محله پایین‌بازار آمل و در مجاورت بلوار شهید بهشتی قرار دارد. از لحاظ شکل و پلان دارای ویژگیهایی است که آن را منحصر بفرد نموده، بطوریکه نظیر آن در مازندران دیده نمی‌شود. بنای 8 ضلعی با گنبدی کوتاه بر روی یک صفحه قرار دارد که با ملاط بر روی آجر، تزئیناتی روی آن صورت گرفته است.

گنبد شمس آل رسول

این اثر در خیابان شهید بهشتی اندیشه  49 چاکسر  در اراضی گنبد بن واقع شده است .این بنا چهار ضلعی و هر ضلع آن 70/8سانتیمتر که مساحت آن 80/34متر مربع می باشد. بنا به صورت چهار طاقی بوده که بعلت شباهت آن به آتشکده به همین نام معروف شده است . مختصات جغرافیایی این اثر به این ترتیب است که :

طول جغرافیایی : 890 . 28 36  عرض جغرافیایی : 316 . 21 052  ارتفاع از سطح دریای آزاد :  29 متر می باشد و   قدمت این اثر متعلق به قرون متأخر اسلامی (( قرن 5 الی 9 ه.ق ))بوده است .

این اثر بنایی است برجی شکل و چهار ضلعی و مصالح آن از آجری می باشد . طول هر ضلع از بیرون ،45/4 متر و از درون ، 92/2 متر است . بر روی هر یک از ضلع های چهار گانه ، یک طاقنما با یک قاب مستطیل در زیر تیزه قوس قرار دارد .نکته جالب در بنای این برج ، کاربرد آجرهای با ابعاد و اندازه های مختلف است که تاریخ گذاری بنا را از راه مصالح شناسی دچار مشکل می کند ، اما با توجه به شکل کلی و شباهت بسیار آن با برجهای شناخته شده در منطقه ، از آثار قرن نهم هجری دانسته شده است . برج مزبور را آرامگاه شمس آل رسول –از فقهای مشهور آمل می دانند.

پل دوازده چشمه
این پل در عصر سلطنت شاه عباس صفوی بر روی رود هراز در مرکز شهر آمل بر روی رود هراز در ابتدای خیابان سبزه میدان احداث گردیده و در دوران قاجاریه به طور کامل مرمت و بازسازی شده و دو بخش شرقی و غربی شهر را بهم متصل می‌کند. این پل به نیت دوازده معصوم (ع) دارای 12 طاق و دهنه می‌باشد که هر یک بر پایه‌های مستطیل شکل استوار شده‌اند به صورتی که ارتفاع آخرین نقطه طاقهای قوسی شکل در محل تیزی تا سطح رودخانه حدود 7 متر می‌باشد، فاصله بین هر پایه با پایه دیگر 6 متر بوده که در ضلع جنوبی و در قسمت مخالف جریان آب دارای سیل برگردان می‌باشد. طول این پل تاریخی و دیدنی 120 متر و عرض آن 40/6 متر است. در زمان بازدید این پل می‌توان از امکانات موجود در پارک‌دهکده طلائی شامل شهربازی، دریاچه، امکانات ورزشهای فکری، فروشگاههای مختلف و کافی‌شاپ استفاده نمود.

پل فلزی آمل

این پل بسیار زیبا در نوع خود بی نظیر است و در فهرست آثار ملی کشور به شماره 1524 در تاریخ 3/12/1353 به ثبت رسیده  است این پل برابر اصول مهندسی و فنی در سال 1316 شمسی ساخته شد و طول آن 180 متر با عرض 8 متر و ارتفاع 6 متر می باشد محل عبور و مرور در ( کف ) پل بوسیله دو قوس به صورت معلق نگهداری می شود.

حمام اشرف آمل
این حمام از بناهای قرن دواز دهم هجری قمری است که در نیاکی محله امل واقع شده است.مصالح عمده حمام آجر وسنگ است ودیوارهای آن با کاهگل ودوغاب آهک اندود شده است حمام اشرف تنها باقی مانده حمام های قدیمی شهر آمل است.

خانه درزی (( حاج علی ارباب))

خانه آقای درزی یک خانه سبک قاجاری در نیاکی محله کوچه حاج علی ارباب پلاک 12 در بافت قدیم شهر آمل که از نظر دسترسی به بازار و مرکز شهر درحد مطلوب قرار داردبناباپلان مستطیل در راستای شرق به غرب قرار دارد .  در دو طبقه و زیر زمین ؛ دارای حیاط شمالی و جنوبی می باشد از نظرمعماری ساخت مانند معماری خانه های قاجاری می باشد. بنا در سمت شمال و جنوب  دارای باز شوهای متعد د می باشد برای ایجاد کوران به خاطر شرایط آب و هوای  منطقه   (رطوبت اشباح ) سیر کو لاسیون حرکتی از دو حیاط شمالی و جنوبی می باشد  و بنا دارای  تزئینات گچی و چوبی وپنجره های مشبک  ارسی نورگیر  و سقف سفال پوش می باشد بنا  از نظر سازه مشکلی  ندارد و عمده آسیب  وارده  انسانی الحاقی و فرسایشی می باشد. . مختصات جغرافیایی این اثر به این ترتیب است که:

طول جغرافیایی : 3628.354

عرض جغرافیایی : 05220.989

ارتفاع از سطح دریای آزاد :  103 متر

می باشد و   قدمت این اثر متعلق به قرون متأخر اسلامی (( قرن 10 الی 13 ه.ق ))  بوده است.

در قسمت جنوبی این خانه دارای تزیینات گچبری به صورت لوزی و دایره ای و ستاره ای بر روی بدنه دیوار نقش گردیده است که اصولا" این تزیینات بر وردی اصلی خانه می باشد .این خانه دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی می باشد و همچنین تزیینات رنگی آمیزی شده در دو طرف پنجره های ارسی اجرا گردیده که این پنجره ها بصورت گره چینی چوبی یا به اصلاح فارسی جورچین و همچنین دارای شیشه های رنگی اجرا گردیده که در مقابل آفتاب قرار بگیرند رنگهای دلنشینی در داخل اتاق اصلی یا تالار پذیرایی ایجاد می کنند. بر بالای این پنجره های ارسی نیز نورگیرهای چوبی گره چینی مشاهده می گردد  . این خانه از مصالحی چون آجر و ساروج و سنگ و چوب و آهک و سفال پوشش بام نیز ساخته شده است . در وسط حیاط اندرونی آن نیز یک حوض آجری با کف فرش های آجری به صورت هفت ،هشتی نیز مشاهده می گردد. در اتاق اصلی چلیپایی نیز تزیینات گچبری بصورت رنگ آمیزی شده نیز مشاهده می گردد و همچنین این خانه نیز حاکمیت اداری و مالی و مذهبی نیز بر آن حاکم بوده که نشان از ارزش و شخصیت افراد ساکن در خانه را نیز می رساند.

این خانه به گفته اهالی محله پایین بازار و همچنین افراد ساکن در خانه توسط حاج علی ارباب یکی از معمتدان و اربابان محل در اواخر دوره قاجاریه ساخته شده است . 

خانه صحت

این خانه در محله پایین بازار پشت تکیه نیاکی در داخل بافت قدیم آمل قرار دارد این خانه همانند تمام خانه های قاجاری در داخل بافت باپلان مستطیل در راستای شرق به غرب قرار دارد .  در دو طبقه و دارای حیاط شمالی که در حال حاضر تخریب گردیده  و حیاط جنوبی می باشد از نظرمعماری ساخت مانند معماری خانه های قاجاری می باشد. بنا در سمت شمال و جنوب  دارای باز شوهای متعدد می باشد برای ایجاد کوران به خاطر شرایط آب و هوای  منطقه   (رطوبت اشباح ) سیر کو لاسیون حرکتی از دو حیاط شمالی و جنوبی می باشد  و بنا دارای  تزئینات گچی و چوبی ونقشی های رنگ آمیزی شده   و نور گیرهای مشبک وسقف سفال پوش می باشد بنا  از نظر سازه مشکلی  ندارد و عمده آسیب  وارده  انسانی الحاقی و فرسایشی می باشد.

در قسمت شمالی این خانه دارای تزیینات نقاشی شده با گل و بوته اسلیمی نقش بسته است و همچنین در طبقه دوم جهت شمالی دارای پنج  در چوبی و در قسمت جنوبی دارای دو در چوبی با یک پنجره ارسی مشبک نیز مشاهده می گردد. این  بنا با پلان مستطیل در راستای شرق به غرب  دارای حیاط شمالی که تخریب گردیده  و جنوبی سالم  می باشد که مانند تمام خانه های قدیمی از تمام المانهای موجود برخوردار است . این پنجره های مانند تمام خانه های قاجاری در داخل بافت قدیم بصورت گره چین چوبی یا همان به اصلاح فارسی به صورت جورچین ایجاد گردیده است همچنین این پنجره ها به صورت کشویی باز می شده اند و  در قسمت شمالی این خانه در قسمت طبقه همکف  نقش درخت سرو همان نقش معروف دروه قاجار به صورت گچبری ایجاد گردیده است .

در جهت شمالی این خانه بالای درهای چوبی نیز نورگیرهای چوبی مشبک کاری شده ایجاد کردیده که بیشتر این نور گیر ها برای تهویه هوای اتاق بوده است.همچنین تزیینات قسمت شمالی نیز می توان به موارد زیر اشاره نمود که عبارتند از :

تزیینات گچبری با طرح اسلیمی و هندسی رنگ آمیزی شده - تزیینات گچبری با نقوش گیاهی و انسانی -  تزیینات گچبری با نقوش گیاهی و اسلیمی و حیوان افسانه ای -تزیینات حیوان افسانه ای با گلهای چهار پر با کادر دایره ای در وسط ستونها- تزیینات انسانی با موهای استلیزه شده - تزیینات رنگ آمیزی شده گلهای شش پر با نقوش انسانی استلیزه شده - تزیینات دیواره حیاط جنوبی با طرح گیاهی - تزیینات نقش درخت سرو با نقش مرد قاجاری با کلاهی بر سر بر روی طاقنماهای حیاط ضلع جنوبی.در جهت شرقی نیز دو در چوبی نیز مشاهده می گردد .

خانه شفایی علیزاده مقیم

خانه شفایی علیزاده مقیم یکی از خانه های قاجاری به عنوان یک جزء از کل بافت قدیم شهرآمل استاین بنا درنیاکی محله واقع در بافت قدیم که ا ز نظر دسترسی به بازار و مرکز شهر   در حد  مطلوب قرار دارد بنا  با پلان مستطیل در راستای شرق به غرب  دارای حیاط شمالی و جنوبی می باشد که مانند تمام خانه های قدیمی از تمام المانهای موجود برخوردار است بنا در دو طبقه و زیر زمین اتاقهای سه دری و یک اتاق  پنچ  دری می باشد سقف سفالی پوش بنا دارای تزئینات گچی پنجره های ارسی و نور گیرهای مشبک می باشد اسکلت و پایه بنا سالم می باشد و عمده آسیب بنا الحاقی و فرسایشی  می باشد . . مختصات جغرافیایی این اثر به این ترتیب است که :

طول جغرافیایی : 3628.402

عرض جغرافیایی : 05221.037

ارتفاع از سطح دریای آزاد :  105 متر

می باشد و   قدمت این اثر متعلق به قرون متأخر اسلامی (( قرن 10 الی 13 ه.ق ))  بوده است.

در قسمت شرقی این خانه دارای تزیینات گچبری به صورت طرح های اسلیمی و پرندگان به صورت طوطی یا ققنوس همان پرنده افسانه ای ایجاد گردیده که در دو طرف پنجره های ارسی می باشد این پنجره های مانند تمام خانه های قاجاری در داخل بافت قدیم بصورت گره چین چوبی یا همان به اصلاح فارسی به صورت جورچین ایجاد گردیده است همچنین این پنجره ها به صورت کشویی باز می شده اند و  در قسمت شمالی و جنوبی این خانه نقش درخت سرو همان نقش معروف دروه قاجار به صورت نقاشی شده ایجاد گردیده است .در دو طرف ضلع شرقی دو طاقنمای با ستونهای گچبری شده و در وسط با دو پنجره طاقی شکل چوبی گره چینی شده با نور گیر های چوبی در قسمت بالای آن مشاهده می گردد .در قسمت داخلی اتاق اصلی یا تالار پذیرایی نیز تزییناتی از قبیل گچبریهای با طرح و نقوش اسلیمی و پرندگان و از این قبیل مشاهده می گردد. همچنین در قسمت شمالی و جنوبی این خانه در تالار پذیرایی نیز سه در دو لنگه ای مشاهده می گردد که همان اتاق شش دری دوره قاجار محسوب می شود که برای کوران باد در فصل گرما بوده است.

این بنا دارای دو حیاط شمالی و جنوبی بوده است و همچنین این بنا در تاریخ 14/12/1385 به شماره 17802 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

خانه قریشی

  خانه فوق  متعلق به دوره قاجاری  و در نیاکی محله آمل با شماره پلاک ثبتی  788 درحریم درجه یک بافت قدیم شهرستان آمل که از نظر دسترسی به بازار و مرکز شهر درحد مطلوب قرار دارد بنا با پلان مستطیل در راستای شرق به غرب در دو طبقه و یک انبارنگهداری مواد غذایی باچند خمره بزرگ سفالی نسب شده در کف  آن  ساخته شده است.طبقه اول حالت زمستانی داشته و به علت وجود پنجره های متعدد در طبقه دوم  و کوران هوا و وزش باد برای فصل تابستان مناسب می باشد . . مختصات جغرافیایی این اثر به این ترتیب است که :

طول جغرافیایی : 3628.422

عرض جغرافیایی : 05220.990

ارتفاع از سطح دریای آزاد :  100 متر

می باشد و   قدمت این اثر متعلق به قرون متأخر اسلامی (( قرن 10 الی 13 ه.ق ))  بوده است.  حیاط در قسمت جنوبی بنا   می باشد که شامل یک حوض و مطبخ و یک سردابه بوده است درحال حاضر مطبخ آن وجود خارجی ندارد ولی روی  حوض و سردابه با سیمان وگل پوشیده شده است. بنا دارای  تزئینات گچی و چوبی وپنجره های مشبک , ارسی  باشیشه های رنگی, نورگیر, نقاشی درخت سرو, پرنده  و سقف سفال پوش می باشد.تزیینات نقاشی آن شامل :

نمای نقاشی ضلع جنوبی خانه بر روی نقش درخت سرو با طرح اسلیمی - نمای نقش درخت سرو با نقش اسلیمی و حیوانی و پرنده به رنگ آبی و قرمز- نمای نقش پرنده احتمالا طوطی یا قرقاول بر روی درخت سرو-  نقش اسلیمی در داخل کادر درخن سرو به صورت گلهای گوشواره دار به رنگهای آبی و قرمز -  نقش پرنده کوچک در زیر نقش اسلیمی داخل کادر درخت سرو-  نقش اژدرهای افسانه ای با طرح گلهای سه شاخه با حیوانی شبیح الاغ در قسمت پایین- نقش حیوان افسانه ای در حال شکار گوزن شاخ دار و شکارچی که به سوی آنها شلیک کرده است.

تزیینات ضلع جنوبی در داخل کادر درخت سرو با طرحهای بسیار زیبا اجرا گردیده است و همچنین پنجره های ارسی آن دارای گره چین چوبی یا به اصلاح فارسی جور چین گویند مشاهده می گردد و دارای سه کشوی با دستگیره های آهنی مشاهده می گردد . بنا  از نظر سازه مشکلی  ندارد و عمده آسیب  وارده  انسانی الحاقی و فرسایشی می باشد.

اثر مذکور در تاریخ 28/3/1385 به شماره 15627 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است .

ساختمان دارائی

 این بنا نیز در سال 1315 هجری شمسی در آمل ساخته شده و با توجه به زیبایی ساخت ، نوع مصالح و پلان یکی از آثار های بی نظیر معماری دوره پهلوی اول در شمال ایران می باشد.

  این بنا در دو طبقه ساخته شده اتاقهای در جهت شرقی و غربی ساخته شده است که قرینه همدیگر می باشد و به طول 35/4 سانتی مترو به عرض 35/3 سانتی متر ایجاد گردیده است به طور کلی جهت ساختمان شمالی – جنوبی بوده است  ورودی اصلی ساختمان در جهت شمالی بوده و ورودی جدید در جهت جنوبی ساختمان می باشد . در وسط طبقه همکف دو پلکان سنگی ایجاد گردیده که طبقه همکف را به طبقه دو متصل می کند.اتاقهای طبقه همکف دارای نورگیر های متعدد می باشد .

 معماری طبقه دوم این بنا هم مانند معماری  طبقه همکف بوده است و زیر زمین این ساختمان با یک پله به سمت زیر زمین منتهی می گردد و دارای نورگیر های  متعدد در چهار طرف ساختمان به شکل کانالهای گربه رو یا همان هواکش ایجاد گردیده است .این بنا هم اکنون به عنوان موزه تاریخ شهر آمل مورد استفاده قرار گرفته است . این اثر در تاریخ 3/3/1358 به شماره 1525در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

دبیرستان امام خمینی یا مدرسه امام

 مربوط به دوره پهلوی اول است و در آمل، خیابان فرهنگ، جنب پاساژ مروارید قرار دارد که در سال ۱۳۱۷ توسط معماران آلمانی تأسیس و با نام دبیرستان پهلوی افتتاح شده‌است. این اثر در تاریخ ۱۴ شهریور ۱۳۹۸ با شمارهٔ ثبت ۳۲۵۲۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این مدرسه در هفدهم خرداد سال ۱۳۹۱ به عنوان مدرسه ماندگار ثبت شد.

مشخصات خانه مدنی

 خانه مدنی خانه ای به سبک دوره قاجار در پایین بازار آمل پایین تر از مسجد هاشمی کوچه حسینیه در شاهاندشتی محله آمل قرار دارد پلان این خانه مستطیل شکل دارای دوطبقه با حیاط شمالی و جنوبی است حیاط خانه دارای طاق نماهای منقوش است نقوش به کار رفته در این طاق نماها عبارتند از :

1ـ نقوش اسلیمی ( گیاهی و حیوانی ) 2 ـ نقوش هندسی 3 ـ انسان در حال شکار 4 ـ شمسه 5- انسان در حال آماده کردن قلیان و کشیدن آن 6- نوشته ای به خط ثلث با مضمون یا ابا عبداله الحسین 7- پرنده افسانه ای که منقارهایشان به هم چسبانده است 8- نقش زن دوره قاجاری در وسط نقش درخت سرو با طرح اسلیمی که نشان از با اهمیت بودن فرد مورد نظر را می رساند 9 - نقش ستاره یا گلهای چهار پر 10 - نقش پرنده طوطی      

حسینیه کنار خانه که با پلان مستطیل در دو طبقه به پلان خانه چسبیده است در یک دوره ساخته شده است و بنیان آن را براساس حسینیه و انجام امورات مذهبی می باشد عمده تزیینات موجود در خانه و حسینیه مدنی گچ بری و تزیینات چوبی شیر سر پنچره های مشبک و ارسی می باشد و در قسمت غربی خانه که حسینیه قرار گرفته در سمت شرقی نیز پنجره ارسی اجرا گردیده که این پنجره ها بصورت گره چینی چوبی یا به اصلاح فارسی جورچین و همچنین دارای شیشه های رنگی اجرا گردیده که در مقابل آفتاب قرار بگیرند رنگهای دلنشینی در داخل اتاق اصلی یا تالار پذیرایی ایجاد می کنند. در قسمت شمالی نیز خانه از دوره قاجار بوده که در زمان پهلوی اول نیز تغییر و تحولاتی در آن انجام گردیده است. بر اساس نقش های مذکور نیز خانه دارای حاکمیت ادرای و مالی بوده که بر ارزش خانه افزوده است.  بر بالای این پنجره های ارسی نیز نورگیرهای چوبی گره چینی مشاهده می گردد مصالح آن از سنگ، ساروج ،گچ، آهک، آجر و چوب می باشد بنا دارای حیاط مرکزی و حوض دروسط ودیوار جنوبی منقوش می باشد . این اثر در تاریخ 10/7/1380 به شماره 4171 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است .